Osmanlıca Basın Arşivi'nde 2 yıl çalışmış bir insan olarak diyebilirim ki basında bulabileceğiniz bilgileri başka hiç bir yerde bulmanız mümkün değildir. Üstelik basın Osmanlıca olsa bile çalışılması oldukça zevkli bir alandır. Ama tabi çalışma yaparken kullandığınız gazetenin tarafını, sahibinin kimliğini, ya da kullandığınız yazarın hangi görüşlere yakın olduğunu bilmeniz şart. Aksi taktirde çalışmanız objektif olmaktan uzak olabilir. Bu yüzden birbirine muhalif iki basın kullanmak karşılaştırma yapmak açısından iyidir. Basın muhabbetine nereden girdin derseniz, birkaç gün önce komşularımızdan birinin kızı elinde dedesinden kalma bir gazete küpürü olduğunu söyledi Osmanlıca olduğunu düşünerek heyecanlandım ama Türkçe basın çıktı. Akşam Gazetesi'nin küpüründeki başlık şöyleydi: "20 Türk Şahsiyeti" biraz da araştırma yaparak bazı bilgilere ulaştım. Bulduğum bilgilere göre 1950 yılında Akşam Gazetesi'ni yöneten kişi Necmettin Sadak'tı. Ve Necmettin Sadak 1950 yılından son 50 yılın en etkili isimlerini ortaya çıkarmak için okurları arasında bir anket yapmış ve anketten gelen yanıtlar doğrultusunda en etkili 20 Türk şahsiyetini yazmış. İşte sırasıyla o isimler:
11 Mart 1950, Akşam Gazetesi
1-Atatürk , 2-İnönü, 3-Ziya Gökalp, 4-Tevfik Fikret, 5-Celal Bayar, 6-Yahya Kemal, 7-Mehmet Akif, 8-Halide Edib, 9-Ahmed Mithat, 10- Abdülhak Hamit, 11-Hüseyin Rahmi, 12-Fevzi Çakmak, 13-Talat Paşa, 14-Enver Paşa, 15-Prens Sabahaddin, 16-Hamdullah Suphi, 17-Şemsettin Sami, 18-Rauf Orbay, 19-Kazım Karabekir, 20- Akil Muhtar.
İsimleri okurken tanımadığım biri var mı diye epey bir heyecanlandım.Neyseki 17 ismin yanına koyacak bilgilerim ve kodlarım olduğunu gördüm. Bu oldukça sevindiriciydi diğer 3 ismin ise ismini bilmekle beraber haklarında herhangi bir kitap okumadığımı gördüm bu da demek oluyor ki okunacak yeni -biyografi ya da anı- listesi belli oldu. 17 isim ve bana ilk an anımsattıkları:
1-Atatürk, (Devrimler)
2-İnönü, (Mısır'da Churcill ile başbaşa yaptığı - bir ihtimal Stalin de yanlarında olabilir ondan emin değilim- meşhur "sağırlar toplantısı")
3-Ziya Gökalp (Emil Durkhaim) yoksa Kızıl Elma'mı desem kararsız kaldım. Ama Durkhaim ilk aklıma gelen oldu.
4-Tevfik Fikret (Mekteb-i Sultani)
5-Celal Bayar (Demokrat Parti)
6-Yahya Kemal (Halide Edib'in bitmeyen Yahya Kemal hayranlığı)
7-Mehmet Akif (İstiklal Marşı) ("Allah bir daha bu millete İstiklal Marşı yazdırmasın" sözü)
8-Halide Edib( milyon tane şey geliyor aklıma önce hangisi geliyor bilmiyorum Hindistan'da Gandhili günleri mi İngiltere'deki Bertrand Russel'lı günleri mi Toynbee ile olan yakın arkadaşlığı mı , Bernard Lewis mi, Zeki Kuneralp mi, Nazım'a hapisteyken habire para yollaması mı, Türkiye'nin ilk kadın profösörü oluşu mu, yoksa milletvekilliği mi, Vurun Kahpeye'si mi, Lütfü Akad'ı mı, Mina Urgan'ı mı poffff çok zor bilemedim hikaye bol çok ama çok uzun)*şu an Halide'yi okuyorum da
11- Hüseyin Rahmi Gürpınar (İffet)
12- Fevzi Çakmak (Karabekir'den Mustafa Kemal'i isteyişi, "Bana Mustafa'yı ver bu işin başına da sen geç Kazım") ve (Dua Tepe'deki savaşta omuzları düşük halde mücadelesi)
13-Talat Paşa (15 yaşındaki Hayriye ile evlenmesi teklif edildiğinde "aman ne yapıyorsunuz olmaz" diye karşı çıkışı)ve (kadınlarla erkeklerin aynı zamanda parkta yürüyebilmesi için izin çıkarttırması)
14-Enver Paşa (Sovyet topraklarında silahsız biçimde atıyla Ruslara saldırma girişimi, ölümü ve günlerce kim olduğu bilinmeden soğuk Rus topraklarında yatışı, ideoloji adamı oluşu)
15-Prens Sabahaddin (adem-i merkeziyetçilik ve liberalizm)
16-Hamdullah Suphi (bu ismi her duyduğumda gülümsüyorum onun elçilik dönemindeki Roman hikayeleri aklıma geliyor :)) çingeneleri pek bir sever elçiliği Romanlarla doldururmuş onlara iş verme anlamında tabi)
17-Şemsettin Sami (tabiki de biz tarihçilerin olmaz olması Kamus-i Türki ve Ümit Hocam'ın "Kamus-a efelik olmaz" sözü :)
18- Rauf Orbay (Cehennem Değirmeni ve zorlu Paris yılları hatta çengelli iğne ve palto hikayesi hay Allah hüzün bastı şimdi)
19- Kazım Karabekir (of bu da öyle çok anıyı beynime hücum ettirdi ki hangisini yazsam bilemedim hepsi de çok hüzünlü ama en önemli kısmı Fevzi Çakmak'la Mustafa Kemal hakkındaki pazarlıkları ve inatla onu teslim etmeyişi vesselam büyük adam)
Bu isimler hafızamı yoklamam açısından çok iyi oldu bilmediğim 3 isimse: Ahmed Mithat, Abdülhak Hamit, Akil Muhtar. İsimlerini biliyorum ama bilgim pek yok. Niyazi Berkes anıları bitikten sonra ne okusam sorumun cevabı böylece ortaya çıkmış oldu. Sizlere de tavsiyem eğer okumayı seviyorsanız bolca anı ya da biyografi okuyun derim. Bildiğinizi sandığınız isimlerin aslında kim olduklarını görmek sizi inanılmaz şaşırtabilir. Son yıllarda yapılmış en iyi biyografi İpek Çalışlar'ın Halide'si onu mutlaka okuyun derim. Döneme damgasını vurmuş yerli yabancı isimlerin hepsi var.Onun dışında Lütfi Akad'ın, Ahmet Rıza'nın, Münevver Ayaşlı'nın, Falif Rıfkı'nın, Kazım Karabekir'in, Rauf Orbay'ın ve daha binlercesinin anısı var hepsini okuyun derim. Okuyun ki bir millet karanlıktan aydınlığa nasıl çıkmış görün.
Nesrin Kanberoğlu
Nesrin Kanberoğlu
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder